W społeczeństwie spotykamy się często z potępianiem polskiego systemu edukacji. Niepochlebne opinie słyszymy zarówno wśród uczniów, rodziców, jak i nauczycieli. Czy system edukacji w Polsce jest naprawdę zły, a może funkcjonuje bez zarzutu? Spójrzmy z szerszej perspektywy.

Ile pieniędzy przeznaczane jest na szkolnictwo?

W krajach Europy Zachodniej, Australii czy Ameryce Północnej na jednego ucznia przeznaczane jest ponad 9 tysięcy dolarów rocznie z funduszu państwa. W Polsce jest to o 3 tysiące dolarów mniej. Ponadto zarobki nauczycieli w naszym kraju są wielokrotnie niższe. Już samo to świadczy o tym, że naszemu systemowi edukacji może brakować zasobów, a szkoły pod względem nowoczesności są kilka lat do tyłu za placówkami z Zachodu. Problemem może być też niedofinansowanie nauczycieli skutkujące brakiem dobrej kadry i jej motywacji do pracy.

Czy szkoła naprawdę uczy?

Szkoła to placówka stworzona z myślą o tym, by uczyć najmłodszych. Czy jednak edukacja szkolna w obecnych czasach dobrze spełnia swoje zadanie? Niewątpliwie uczniowie ze szkoły wynoszą wiele wiedzy, nie jest to jednak nauka efektywna. Sposób prowadzenia zajęć ma bowiem kilka problemów, które obniżają zdolność uczniów do przyswajania wiedzy. Przykłady wad polskiego szkolnictwa to:

• Przymus – obowiązek uczęszczania do szkoły, nauki, odrabiania zadań, uczestniczenia w określonych zajęciach powoduje, że dzieci zaczynają się buntować. Uczniowie osiągają lepsze wyniki w nauce wybierając te zajęcia, które ich interesują spośród puli nieobowiązkowych lekcji.

• Nauka „na pamięć” wzorów chemicznych, definicji, dat historycznych – wymaganie od uczniów zadań, które nie mają sensu z punktu widzenia przyswajania wiedzy.

• Nauka określonych schematów działań i odpowiedzi „pod klucz” (schemat jednej poprawnej odpowiedzi) – powoduje zabijanie kreatywności i samodzielnego myślenia.

• Oceny – tradycyjna skala ocen powoduje „wyścig szczurów”, pogoń za ocenami, niezdrową rywalizację oraz często nieadekwatne wymagania rodziców. W rezultacie uczniowie odczuwają stres czy lęk. Uczniowie boją się popełniać błędy, co jest przecież nieodłącznym etapem nauki.

• Uczenie się na czas – presja czasu powoduje zwiększenie stresu u dziecka oraz zmniejszenie efektywności nauki.

• Brak nowoczesnej wiedzy – wiedza przekazywana w szkole jest przestarzała i zakorzeniona w latach wstecz. Gdyby do programu wprowadzić naukę chociażby o kryptowalutach czy mediach społecznościowych lub też trening kompetencji miękkich, lekcje mogłyby być dla uczniów nie tylko ciekawsze, ale też bardziej przydatne w dzisiejszym świecie.

• Długie lekcje od samego rana i ogrom zadań domowych – sprawiają, że uczniowie wykonują ciężką prace umysłową przez wiele godzin dziennie. Jest to wyczerpujące i zupełnie nieefektywne pod względem nauki.

• Sposób przekazywania wiedzy – nauczyciel jest wykładowcą zamiast partnerem w aktywnym zdobywaniu wiedzy, autorytetem przekazującym i egzekwującym wiedzę oraz wymagającym dyscypliny od uczniów siedzących w ławkach. Tymczasem dzieci uczą się najlepiej poprzez samodzielne poznawanie świata i dyskusję, wymienianie informacji.

Co na to poradzić?

Podsumowując, konieczne byłoby wykorzenienie polskiego systemu edukacji i stworzenie go od podstaw. Bez niepotrzebnej presji, przymusu, ocen, lektur sprzed wielu lat czy kluczy odpowiedzi, a na podstawie dobrowolnych zajęć, ciekawych projektów, nauki przez rozwiązywanie realnych problemów. Człowiek posiada naturalną chęć zdobywania wiedzy, jednak najlepiej uczy się przez to, do czego dojdzie sam – czytając, oglądając, słuchając czy wykonując coś samodzielnie, z własnej woli. Dzięki temu uzyskuje nie tylko „suchą” wiedzę, ale też umiejętność wykorzystania jej w życiu oraz jej poszerzania.