Okres w którym dziecko zaczyna uczęszczać do przedszkola może być trudny. To zawsze zetknięcie się z nowym otoczeniem, dziećmi czy nauczycielami. Nieco łatwiej mają dzieci, które uczęszczały do żłobków połączonych z przedszkolami. Dla nich przedszkole i pracujące w nim osoby oraz inne dzieci nie będą zupełnie obce. W przedszkolu zaczynają jednak panować nieco inne zasady. Rodzice rozstają się z dziećmi na znacznie dłużej, a obok zabawy wprowadzane są także elementy edukacyjne. W przedszkolu znajdują się zwykle dzieci w przedziale wiekowym 3-6 lat i wraz z dorastaniem mogą pojawiać się problemy wychowawcze, które ujawniają się w przedszkolu. Z jakimi trudnościami mogą zmierzyć się w wieku przedszkolnym rodzice, opiekunowie i dzieci?
Jakie trudności może mieć dziecko w przedszkolu?
Problemy w przedszkolu mogą mieć różne podłoże a także niejednakową wagę. Niektóre z nich można łatwo pokonać, inne zaś mogą wymagać porozumienia się z psychologiem czy pedagogiem. Ważne jest nieustające wsparcie dziecka przez rodziców, przekazywanie dobrych wzorców, a także konsekwencja i stanowczość. Warto obserwować dziecko uczęszczające do przedszkola, a także być w ciągłym kontakcie z opiekunami w przedszkolu. Im wcześniej zwróci się uwagę na problemy i zacznie z nimi walczyć, tym szybciej można oczekiwać poprawy. Dziecko musi przejść adaptację w przedszkolu, aby następnie mogło spokojnie kontynuować naukę w szkole.
Najczęściej występujące problemy z dziećmi w wieku przedszkolnym:
• agresja słowna – agresja słowna dziecka może być kierowana do osób dorosłych jak i pozostałych dzieci. Należy na nią stanowczo reagować. Agresja tego rodzaju objawia się poprzez: przezwiska, wulgaryzmy, skarżenie, aroganckie odpowiedzi, przezwiska, a także krzyk na inne osoby oraz bez powodu.
• agresja fizyczna – agresja fizyczna jest jeszcze bardziej niebezpieczna i nigdy nie należy jej bagatelizować, choćby w odczuciu dziecka miała charakter zaczepek czy zwrócenia na siebie uwagi lub samodzielnego wymierzenia „sprawiedliwości” wobec innych dzieci. Agresja fizyczna najczęściej przyjmuje formę kopania, szczypania, gryzienia, plucia, niszczenia przedmiotów swoich i przedszkolnych, zmuszania dzieci do zabawy według swoich reguł.
• agresja instrumentalna – wydaje się, że dzieci są zbyt infantylne, aby posługiwać się tym rodzajem agresji, jednak ona także może wystąpić w wieku przedszkolnym. Objawia się zrzucaniem winy na inne dzieci czy posługiwaniem się innymi, aby osiągnąć określone korzyści. Aby móc rozpoznać i ustalić rzeczywistego sprawcę czy prowodyra zajścia konieczne jest poznanie stanowiska obu stron, wysłuchanie wszystkich dzieci zaangażowanych w konflikt. Przy agresji instrumentalnej osoby dorosłe muszą wykazać się sprawiedliwością, aby prowodyr zrezygnował z tego typu zabiegów, a poszkodowanie dzieci nie miały poczucia niesprawiedliwości.
• nadpobudliwość psychoruchowa – zachowania jakie przejawia dziecko z nadpobudliwością psychoruchową to m.in. nadmierne pobudzenie i ruchliwość, niepokój, nerwowość, płaczliwość, roztargnienie, zapominalstwo, trudności w skupieniu i zachowaniu koncentracji, chaotyczność, upór, bałaganiarstwo.
• zahamowania psychoruchowe – to zwykle przeciwieństwo nadpobudliwości psychoruchowej. Dziecko z tego typu zahamowaniami jest zwykle powolne, ospałe, osowiałe, niesamodzielne, woli bawić się samo, separuje się od rówieśników i wyczekuje ciągle na rodziców i zabranie do domu. Należy z tym walczyć wspólnie z nauczycielami i być może ponownie wprowadzić elementy adaptacyjne, aby dziecko poczuło się lepiej w przedszkolu.
Przede wszystkim działania powinny być uzależnione od czasu i stopnia zaawansowania danego problemu. Jeśli chodzi o agresję słowną to dziecko przede wszystkim czerpie przykład od rodziców i z domu rodzinnego, dlatego należy zadbać o przekazywanie mu od początku dobrych wzorców. Ustalenie zasad panujących w domu i zdrowe relacje między domownikami są podstawą do zwalczania agresji słownej. W przypadku agresji fizycznej jest oczywiście podobnie. To w domu dziecko uczy się przyzwolenia czy też braku tolerancji wobec agresywnych zachowań. Jeśli przejawia agresję fizyczną wobec rodziny czy innych napotkanych dzieci należy bezwzględnie reagować. Warto przyzwyczajać dziecko do porażek, faktu, że nie zawsze wszystko idzie po ich myśli, dzięki czemu unikniemy agresywnych zachowań. Nadpobudliwość psychoruchowa wymaga zwykle terapii środowiskowej. Ze swojej strony rodzice mogą pracować z dzieckiem, aby nie czuło się wyalienowane, a akceptowane w najbliższym domowym środowisku, a także aby nie było nadmiernie krytykowane. Absolutnie nie należy stosować kar cielesnych.
Jeśli dziecko jedynie w przedszkolu wykazuje problemy wychowawcze, to warto podjąć ścisłą współpracę z nauczycielem, aby ustalić przyczyny takiego zachowania. Ważna jest obserwacja dziecka, a także wykorzystanie pomocy pedagoga, niestandardowe podejście do tematu i ponowienie adaptacji dziecka. Podopiecznemu należy także okazywać miłość i ustalić jasne zasady, które pomogą w zapobieganiu niepożądanych zachowań.